PCM staat voor phase change material. Dat klinkt meteen heel wetenschappelijk, maar als je weet dat water ook een PCM is, is het misschien wat beter te behappen. Dat zit zo: boven 0 graden Celsius is water een vloeistof, bij lagere temperaturen wordt het vast – ofwel ijs. Bij dat vriesproces komt energie vrij. Water is natuurlijk niet het enige materiaal dat een vaste en vloeibare vorm kan aannemen. Veel stoffen kunnen bevriezen en weer ontdooien en dat kunnen ze bij veel hogere en lagere temperaturen. Pluss Advanced Technologies gebruikt materialen die dit doen bij temperaturen tussen -75 en 90 graden. Dat betekent dat ze in uiteenlopende toepassingen kunnen koelen, verwarmen of energie kunnen opslaan.
Een bijbel vol ideeën
Jan van Acquoij, algemeen directeur en scheikundige van origine, kan precies uitleggen hoe het principe werkt. Liever praat hij over de mogelijkheden; dat is een bijbel vol. ‘Helaas zijn PCM’s voor warmteopslag nog onvoldoende bekend bij het grote publiek. Daarom gaan mensen in de huidige energiecrisis op zoek naar bekendere alternatieven om hun energiebehoeften te verlagen. Wat dat betreft lijkt onze missie een beetje op die van Henry Ford. Toen hij zijn auto aan de man wilde brengen, werd hij genegeerd omdat mensen op zoek waren naar een sneller paard. Achteraf zie je dat een auto om meerdere redenen een betere keus was geweest. Zo is het ook met PCM’s.’
Goed bewaard geheim
Laten we dit concreet maken. Pluss Advanced Technologies is vooralsnog actief binnen drie sectoren: de gebouwde omgeving, farmaceutische logistiek en food logistiek. ‘Ons beste business model is het gekoelde systeemplafond. Normaal gesproken worden kantoren gekoeld met airconditioning. Wij bieden een alternatief met plafondzakken. Zakken gevuld met PCM absorberen overdag de warmte die mensen op kantoor produceren. ’s Nachts koelt het ventilatiesysteem ze terug naar 22 graden. Op die temperatuur bevriezen ze en dan kan de koelcyclus weer opnieuw beginnen. Het energieverbruik van deze oplossing is minimaal. Plafondzakken vragen geen onderhoud en geven een veel comfortabeler klimaat. Bij een airco zit er altijd wel iemand in de wind en de lucht is veel droger. Een aantal grote Nederlandse banken gebruikt ze al jaren.’
Metalen bollen met warmte
Jan zet een paar metalen bollen op tafel. ‘In deze bollen kun je ook warmte opslaan. Om precies te zijn, vier tot zes keer zoveel als in water. Een warmtepomp heeft een buffervat met water. Als je in het vat deze bollen zou toevoegen, dan kan dit vier keer kleiner worden. Of je kunt een vier keer zo grote ruimte verwarmen.’ Door naar de volgende toepassing: gekoeld transport van farmaceutische producten. Jan: ‘Voor gekoeld transport gebruiken ze nu nog vaak ijs, maar dat is een dure oplossing. Om ijs te maken heb je vriezers nodig en die vragen veel energie. In plaats daarvan kun je PCM’s gebruiken. Die bevriezen al in een koelkast – op die manier kun je aanzienlijk veel energie besparen.’
Ongekende spinoffs
Een ander succesverhaal: In Afrika worden PCM’s gebruikt om voedsel op te slaan en te vervoeren. Jan laat een foto zien van een container met een aantal zonnepanelen op het dak. Hij vertelt: ‘In Afrika gaat 40 tot 50 procent van het voedsel verloren op weg van de boer naar de winkel. Als je landbouwproducten op een koele plek kunt bewaren, dan is de opbrengst veel groter. De zonnepanelen leveren stroom om de PCM’s te bevriezen, waardoor je zonder gebruik van het elektriciteitsnetwerk, 24 uur per dag kan koelen of vriezen. Daar profi teert de lokale bevolking van, maar de boeren kunnen nu ook een betere prijs voor hun product krijgen omdat het er beter uitziet.’
Miracradle
‘De mogelijkheden zijn oneindig’, weet Jan. In het voorbijgaan noemt hij de Miracradle (een bedje voor prematuur geboren baby’s in ontwikkelingslanden), koelingen en verwarmingen voor accu’s van elektrische auto’s en vloerverwarming. ‘De producten die we ontwikkelen, maken we samen met andere partijen. Daarbij brengen wij de kennis in van PCM’s en zij die van hun product. Wij weten niet zoveel over plafondventilatie, maar we weten wel alles over thermische accu’s. Samen komen we tot mooie oplossingen.’ Hij vervolgt: ‘Pluss is van oorsprong een Indiaas bedrijf. In 2019 ben ik in Nederland voor hen aan de slag gegaan. Inmiddels zijn we uitgegroeid tot een bedrijf met zeven man. Wij bepalen zelf welke producten wij ontwikkelen. Hier hebben we natuurlijk te maken met andere vraagstukken. Het probleem dat wij bijvoorbeeld hebben met aardgas, speelt in India niet.’ Om die reden is Jan ook op zoek naar lokale partners met wie hij duurzaamheidsof energievraagstukken kan oplossen. Ook zoekt hij samenwerking met Nederlandse universiteiten.
Moeder Aarde
Vanuit de overtuiging dat we zuinig op onze aarde moeten zijn, koos Jan voor Pluss. Geven de resultaten hem de voldoening waarnaar hij zocht? ‘Zeker. Onze oplossingen vragen minder energie en ze gaan verspilling tegen. We zijn op de goede weg.’
TEKST RAQUEL MOURIK
FOTOGRAFIE KEES BENNEMA