De crisis zet aan tot creativiteit. Ondernemers moeten hun huishoudboekje op orde hebben en weten waar ze geld kunnen verdienen. Werk samen met professionele partners, spreid het risico en zit bovenop je debiteuren, is het advies van de debaters. Zij kunnen niet in een glazen bol kijken, maar verwachten dat het dieptepunt van de crisis voorbij is en kijken vol vertrouwen naar 2010.

Inter Actus, het bedrijfseconomisch adviesbureau in Waalwijk biedt een gastvrije ontvangst voor het BOB Debat. Aan het eind van het jaar is het de tijd van de lijstjes. Als we kijken naar woorden of uitdrukkingen van het jaar 2009, dan moeten we constateren dat ‘kredietcrisis’ op nummer 1 staat op de voet gevolgd door ‘zeg maar’ of ‘mijn ding’. Gelet op het onderwerp van vandaag, Financieel Management, ontkomen we er niet aan dat het woord kredietcrisis nogal eens zal vallen tijdens dit debat. Aan tafel een aantal bekende gezichten.

          

Kredietkraan
Het ligt voor de hand dat gespreksleider Kees Rennen zijn stelling poneert bij business banker Martijn Braaksma (Van Lanschot Bankiers): ‘Met een Euribor rentepercentage van 0,7% verdienen banken weer geld genoeg om flexibeler met zakelijke kredietverstrekking om te gaan en zich meer als ondernemer te gedragen.’ 'Voor de gemiddelde consument moet het een hard gelag zijn om te constateren dat banken inmiddels weer fors verdienen en de ondernemer geen krediet kan verkrijgen', stelt Kees. 'Als bankier kan ik moeilijk voor de ondernemer spreken, maar allereerst heeft het Euribor niets te maken met de omzet of de verdiensten van een bank. Het gaat meer om de opslag die erop zit. Het afgelopen jaar lag de creditrente, de eigenlijke grote boosdoener voor de consument en de bedrijven, ver boven het Euribor tarief. Begin dit jaar was dat 5%, waar het Euribor op ongeveer 2% lag. Dat betekent dat de bank 3% toelegt op het geld dat geparkeerd wordt. Dat moet wel terugverdiend worden en dat gebeurt aan de uitzettingen-kant. Dat treft de ondernemer en de particulier die een hypotheek op een woning neemt. Ik begrijp die frustratie. Wel is de afgelopen tijd de verhouding tussen beide tarieven beter geworden', legt Martijn uit. 'Het is om te huilen als je ziet welk tarief vergoed wordt op onze uitstaande creditgelden. En het is zuur om te zien wat een ondernemer of particulier moet betalen voor geleende gelden bij de bank. Dat roept de vraag op waarom het verschil zo groot is', reageert Theo de Kort (De Kort Van der Kolk Van Tuijl Notarissen). Volgens Henny de Haas (Hoppenbrouwers Elektrotechniek) simpelweg ondernemerschap, geld verdienen. Martijn knikt: 'Zo moet het in de kern ook zijn, een bank moet meer verdienen aan dat wat uitgeleend wordt, dan aan wat er binnenkomt, anders heeft de bank geen bestaansrecht. Ons product is geld verkopen. Van Lanschot verstrekt overigens nog steeds financieringen, al kijken wij nog secuurder naar financieringen. Dat heeft te maken met het feit dat heel veel ondernemingen minder presteren dan de jaren ervoor. De risico’s zijn groter geworden.' Vroeger werd eerst gekeken naar de vent en dan naar de tent. Deze regel gaat veelal niet meer op. Piet Verberk (TB Europe) is van mening dat er veel meer geschoven wordt met accountmanagers waardoor het lastig is om met een ondernemer een emotionele band op te bouwen en bedrijfsactiviteiten met gevoel te beoordelen. Marieke van Gelder (Van Gelder Advocaten) ziet in haar advocatenpraktijk dat er redelijk veel faillissementen ontstaan doordat de bank de kredietkraan dichtdraait of de stekker eruit trekt als er nog voldoende zekerheid is. 'Dat is onnodig leed berokkenen. Ik vind dat de bank juist in deze tijd de ondernemer meer ruimte moet geven zijn zaken op orde te brengen om door te kunnen gaan. Gun de ondernemer die de crisis tot nu toe overleefd heeft een zetje in de rug.' Henny de Haas is het daar helemaal mee eens. In zijn ogen mag de bank geen ondernemer zijn. 'Een ondernemer is creatief en speelt met geld, wint als het goed is meer dan dat hij soms verliest. Maar een bank heeft het beheer over geld van derden, waarmee je minder risico mag nemen.'

Harde klappen
Piet Verberk zit in de transportwereld die hard getroffen is door de kredietcrisis. Toch heeft TB Europe een uitbreiding gedaan die gefinancierd is door de bank. 'Ik denk dat het een samenspel is. Wanneer een ondernemer zijn administratie niet op orde heeft, wordt het lastiger om een krediet te krijgen. Maar de bank moet ook rekening houden met de kredietcrisis. Ondernemers komen in liquiditeitsproblemen doordat iedereen later gaat betalen, zo ontstaat een sneeuwbaleffect. De een is de ander aan het financieren. Het is natuurlijk de gemakkelijkste manier wanneer bedrijven middels crediteuren gaan financieren. Ik vind dat de Nederlandse banken vrij netjes en vrij goed handelen. Daar waar zij kunnen financieren doen zij dat. In het buitenland is het vele malen moeilijker en dat moet een geruststelling zijn voor Nederlandse ondernemers', vertelt Piet. Ook in de autobranche zijn harde klappen gevallen. 'Ik moet een beetje opletten met wat ik zeg, want onze huisbankier is Van Lanschot', lacht Peter Nouwen (Van de Ven Holding) met een knipoog naar Martijn. 'De autobranche is momenteel een ‘branche non grata’ met een gemiddeld dealerrendement van nul procent. Toen wij Kroymans Eindhoven wilden overnemen, was dat heel lastig te financieren bij de banken. We hebben er uiteindelijk vanaf gezien. Aan de andere kant is het bizar om te zien dat de ‘captives’, de financieringsmaatschappijen van de importeurs, een renteopslag hebben die groter is dan die van de gemiddelde bank. De wereld staat op zijn kop, nu blijkt dat de ‘captives’ voor ons veel te duur zijn. Wij moeten goed kijken waar onze liquiditeit zit, maar er wordt meer op werkkapitaal aangestuurd dan op rendement. Er gaat nog wel iets gebeuren in autoland', onthult Peter Nouwen en doelt hiermee op faillissementen. Geraldine (Inter Actus) verwacht ook dat er nog harde klappen gaan vallen in de autobranche. Zij wil nog even terugkomen op de kredietverstrekking: 'De prijs is een ding, maar kunnen beschikken over liquiditeit is een tweede. Cash is king en dat geldt nu nog meer dan enige tijd geleden. Ondernemers moeten een duidelijk plan hebben en hun huishoudboekje moet op orde zijn. Ze moeten weten waar ze staan, waar ze hun geld verdienen en zich dat niet pas realiseren op het moment dat de accountant op bezoek geweest is.' Houdt dat in dat er een mentaliteitsverandering nodig is bij de ondernemer? Moeten we van ‘the sky is the limit’ naar een boekhouderstijdperk, wil Kees Rennen weten. 'De boekhouding moet niet de overhand krijgen, want dan missen we heel veel kansen juist bij de ondernemers die heel creatief zijn. Maar er mag wel meer balans zijn', stelt Geraldine.

Oorlogskas gevuld
Het lijkt erop dat we meer geven dan nemen in crisistijd. Albert Jakobsen (Féju Automatisering) is verbolgen over het huidige betalingsgedrag van sommige van zijn debiteuren. 'We zitten er continu bovenop, maar we worden geconfronteerd met klanten waarvan ik weet dat ze werken met ons geld, c.q. zichzelf financieren via de crediteuren. Dat is dit jaar echt het grote verschil. Mijn rekening laten ze openstaan tot 90 - 100 dagen. Als mijn bankrekening opdroogt, kan ik mijn leveranciers, zoals Henny, niet betalen. Trouwe klanten waarmee het nu wat minder gaat, help ik vanzelfsprekend. Want dat zegt iets over jou als persoon.' Féju Automatisering verkoopt multifunctionals. Die worden verhuurd op basis van lease-contracten. Afgelopen jaar werden door de kredietmaatschappij eenderde van de contracten afgewezen omdat het risico te groot is. 'In de uurtjesfabriek draaien we nog steeds erg goed. We merken dat klanten eerder voor reparatie kiezen, maar de investeringsbereidheid blijft ver achter.' De financiële huishouding heeft Féju tot op de laatste komma in orde. Dit jaar hebben zij een nieuwbouw gezet en ingericht. Door veranderingen in de marktomstandigheden wordt het wat krapper en Albert wil de oorlogskas gevuld houden. Daarvoor heeft hij activiteiten geschrapt en zich geconcentreerd op de kernactiviteit: automatisering. 'Voor nevenactiviteiten zoeken wij samenwerking met andere partijen. Door samen te acteren, komen we veel professioneler over. We kunnen elkaar versterken.'

Overleven
De deelnemers aan het debat zijn ervan overtuigd dat je met creativiteit de crisis kunt overleven. Peter Nouwen houdt in deze tijd juist vast aan zijn strategie: meer groei. Dit realiseert hij met professioneel personeel en uitbreiding van het aantal merken als Fiat, Lancia, Alpha Romeo en Peugeot, en dit zonder enige kosten toevoeging. 'Je hoeft de oplossing niet altijd te zoeken in kostenbesparing', aldus Peter. Kan een notariaat, ondanks het formele imago, creatief zijn in deze tijd, vraagt Kees Rennen aan Theo de Kort. Hij antwoord lachend: 'Als je niet creatief bent, ben je een slechte jurist. We spelen actief in op de kansen die er liggen op het vlak van het familierecht. Er staat een hoop te gebeuren: sinds 1 januari is de nieuwe successiewet en het verplichte samenlevingscontract ingevoerd. En gelukkig zijn er nog heel veel rijke mensen in crisistijd die Estate Planning willen hebben. Vroeger kwam het werk ons meer aanwaaien. Mijn voorganger verdiende veel, maar het ergste was dat hij ook vond dat hij dat verdiende. Nu moeten we er echt voor werken', aldus de notaris. Hilariteit aan de tafel. 'Wat betekent dat: echt werken?' wil Henny weten. 'Klanten actief benaderen en praten over de producten die je kunt bieden. Acquisitie blijft lastig en in de particuliere sector worden we nog steeds gezien als noodzakelijk kwaad', vertelt Theo. De ‘prikkelende’ advocaten van Van Gelder werken vaak in een twee-eenheid samen met een notaris. 'Creativiteit is bij ons leuk, maar het komt vaak voort uit enige mate van bewustwording. Wat zijn je kernactiviteiten, wat laat je over aan anderen, met wie werk je samen en kunnen we elkaar versterken? Door samen na te denken, creëer je creativiteit', aldus Marieke van Gelder. Albert lost zijn problemen met zijn debiteuren op door ze na te bellen. Henny doet dit anders. Zijn dames van de administratie gaan klanten vóórbellen. Zij volgen de routing van de factuur: is de rekening in goede orde ontvangen en aan de juiste afdeling doorgeleid? 'Hierdoor zijn wij teruggegaan van twaalf naar acht dagen overschrijding van de afgesproken betalingstermijn. Dat levert geld op', aldus Henny trots. Iedereen aan tafel is het er over eens dat dit de meest creatieve oplossing is, gehoord aan deze tafel. 'Ook in de bouw moeten we creatief zijn. Op het gebied van de debiteurenadministratie geldt voor Destil hetzelfde', aldus Martin Notté (Destil, groothandel voor bouw en industrie). 'Ook op financieel gebied denken we nu mee met klanten; iets wat je vroeger minder gewend was. Destil heeft ooit een lastige periode gehad en daarom helpen we nu klanten die toen voor ons klaar stonden. Maar we hebben 5.000 debiteuren met een eigen verhaal. Soms moet je een grens trekken. Wat doen we aan de inkoopkant? Tja, leveranciers zijn natuurlijk het haasje', grapt Martin. 'Destil betaalt haar crediteuren altijd netjes op tijd, maar we overleggen nu vaker over de voorwaarden.' Kun je onder de huidige omstandigheden in de expeditie en transportwereld je creatieve beentje voortzetten? TB Europe is breder gaan kijken naar ander landen. 'We rijden niet alleen meer op Spanje, maar combineren het met Engeland en gaan across Europe. Daarnaast hebben we gewerkt aan risicospreiding onder klanten.' Piet geeft een laatste tip: 'Zorg ervoor dat je vet op de botten hebt. Wanneer je kapitaalkrachtig bent, dan ga je niet failliet.' De crisis is nog niet voorbij, maar iedereen kijkt vol vertrouwen naar de rest van 2010.