BOB Debat Midden-Brabant: Alternatieve financieringsvormen

Ondernemers kunnen voor financiering in steeds mindere mate bij traditionele geldverstrekkers terecht. ‘Terwijl het kunnen aantrekken van geld steeds bepalender wordt voor het succes van een onderneming’, merkt Alexander Egberink (MKBi Groeifonds) op. Maar wat zijn die alternatieve financieringsvormen, hoe haalt u ze binnen en wie kan u als ondernemer hierbij helpen? Negen debaters beantwoorden deze en andere vragen tijdens het BOB Debat.


Uitgave: Jan-Feb 2015
Thema’s: Financiële risico's Financieringspartner Financieringsplan Debat

Het gezelschap strijkt neer in het kantoor van Freshheads, het in Tilburg gevestigde bedrijf
van Wout Withagen. Hij vertelt: ‘We zitten hier in het koetshuis van het pand van een voormalige textielondernemer. Wij ontwikkelen webapplicaties en helpen ondernemers met hun online ambities. Hier komen regelmatig alternatieve financieringsvormen bij kijken.’ Freshheads is ook oprichter van de online marktplaats voor klussers, Werkspot. 

Positieve ontwikkeling
Marc Jansen is verantwoordelijk voor het LifeTech team binnen de afdeling van de Brabantse Ontwikkelings Maatschappij (BOM) die risicodragend investeert in onder andere snelle groeiers. ‘We doen dat vaak samen met bijvoorbeeld banken, venture capitalists en informal investors. Vroeger financierden banken bijna het volledige bedrag. Dat verklaart waarom de financieringsstructuur in West-Europa is zoals ‘ie is. In de VS waren banken verantwoordelijk voor 50% van de financieringsmarkt en zijn andere financieringsvormen zoals venture capital en private equity al veel verder ontwikkeld.’ Roel van Vucht (Rabobank Tilburg en omstreken) bevestigt dat de financieringsmarkt en dus de rol van de banken veranderd is. ‘Banken zijn weer traditioneler en behoudend aan het financieren. Als een plan niet goed onderbouwd is of er is nog geen positieve cashflow, dan financieren we niet. De afgelopen jaren is er door banken in veel gevallen te ruimhartig gefinancierd op toekomstige verwachtingen. Terwijl hier feitelijk een rol voor private equity partijen was weggelegd.’ Alexander Egberink noemt het een positieve ontwikkeling dat ondernemers op andere manieren financieringen moeten zoeken. Hij ziet nu veel bedrijven die of alleen maar investeren uit eigen middelen of die nieuwe kansen in de markt zien en daarvoor alternatieve financieringen zoeken. ‘Zij geloven in die kansen, zetten ze op papier en gaan actief de boer op.’ Hiermee vindt een schifting plaats tussen ondernemers die bewust kiezen om geld binnen te halen en degenen die dat niet doen. Hij gaat verder: ‘Ondernemers die werken met alternatieve financiers moeten informatie delen en dat leidt tot nuttige evaluatiemomenten. Ze zijn regelmatig actief bezig met de vraag: hoe sta ik ervoor?’ Bovendien kunnen alternatieve financiers nuttige voordelen bieden. ‘De beste investeerders bieden naast geld toegevoegde waarde in de vorm van hun netwerk en contacten’, aldus Roel van Vucht. Marjos Versleijen (investeerder en onder andere eigenaar van SportArena Oisterwijk): ‘Ik zie bij een aantal bedrijven waarin ik participeer dat de ondernemers veel financiering uit hun eigen netwerk halen.’

Advies van een specialist
Alternatieve financieringsvormen zijn niet nieuw. Jan Meurs (bedenker en voormalig eigenaar van horecaconcept Etenstijd in Tilburg) geeft aan dat het stapelen ervan wel nieuw is. ‘Met het bedrijf Startersinvesteringen.nl. ben ik zelf ook weer een
starter. Wij begeleiden startende ondernemingen onder andere bij het vinden van financiering en investeren zelf ook in startups.’ Als ik financieringen probeer te stapelen, loop ik tegen een groot probleem aan: de juridische kant. Ik heb al bij vier verschillende juristen gezeten en heb nog geen participatiecontract dat ik in verschillende
gevallen kan gebruiken. Het onderwerp is ondernemersonvriendelijk, je krijgt er geen vat op.’ Terwijl het volgens de debaters wel belangrijk is om de voorwaarden van investeringen goed vast te leggen. Ook Marjos Versleijen zou graag advies krijgen van een
specialist. Hij participeert voor 20 tot 30% in de ondernemingen waarin hij investeert. ‘Ik heb een goed plan, kan anderen daarvan overtuigen maar ben toch op zoek naar iemand die de regie kan nemen. Naar iemand die mij helpt bepalen welk deel ik zelf financier, voor welk deel ik naar de bank ga en wat ik met crowdfunding en informal investors kan doen. Waar kunnen ondernemers hiervoor aankloppen?’

Crowdfunding
Crowdfunding is waarschijnlijk de bekendste alternatieve financieringsvorm, maar past niet bij ieder financieringsvraagstuk. ‘Crowdfunding kan goed werken als zuiver financieringsmiddel, maar is vooral waardevol als marketinginstrument en het werven van ambassadeurs voor je onderneming’, zegt Jan-Willem Onink (mede-eigenaar en commercieel directeur van Collin Crowdfund). Hoewel snel groeiend, is crowdfunding nog niet groot. In de eerste helft van 2014 ging er 23 miljoen euro in om, op een totale financieringsbehoefte van 23 miljard euro in heel 2014. De branche professionaliseert echter in hoog tempo. ‘In Nederland zijn ongeveer 100 verschillende platformen, elk met een eigen identiteit. Er zijn weinig professionele platformen die zich gespecialiseerd hebben in het financieren van het MKB’, aldus Jan-Willem.

Bizarre eisen
Alex Huijgen heeft ervaring met alternatief financieren en met zoeken naar alternatieve financiering. Nadat hij stopte als directeur van de gasdivisie van een grote multinational kocht hij samen met zijn dochter en schoonzoon statafelfabriek Mebu. Family buy-ins zoals deze komen steeds vaker voor. Huijgen ondervond aan den lijve dat banken verder terugtreden waar het bedrijfsfinancieringen betreft. ‘We hebben een flink aantal
bedrijven bekeken voor we besloten Mebu over te nemen. In het begin van dat proces
was de bank nog bereid 80% te financieren, maar uiteindelijk daalde dit naar 60-70%.’
Hij ging op zoek naar alternatieven en schakelde een professioneel bemiddelingsbureau
in. ‘Uiteindelijk moest ik de kar trekken. Ik heb zelf een lijst gemaakt van potentiële investeerders. Daarbij liep ik vaak tegen bizarre eisen aan, investeerders die een rendement wilden van 20% bijvoorbeeld.’ Wout Withagen heeft soortgelijke ervaringen, maar dan als potentiële investeerder. ‘Ondernemers willen ons vaak alleen onze inleg teruggeven als ze eenmaal winst maken, terwijl wij het financiële risico lopen.’ Marc Jansen: ‘Om iets volledig gefinancierd te krijgen, moet je risico en rendement met elkaar in verhouding brengen. Op het moment dat iemand risicovol wil investeren in jouw bedrijf of innovatie dan moet je bereid zijn te delen.’ Als de BOM investeert, wil het dat bedrag ook terug. Rendement is iets minder van belang. ‘Winst in werkgelegenheid en economische groei zijn dat wel. Hierin zit dus een verschil met investeerders die puur voor winst in euro’s gaan.’

Vermogende particulieren
De debaters constateren dat professionele beleggers steeds meer moeite hebben om
geld te laten renderen. Dat biedt perspectief voor ondernemers die alternatieve financiering zoeken, want er zijn veel vermogende particulieren. Zij steken hun geld wellicht liever in een kansrijk nieuw concept of in een groeiende onderneming. Alternatieve
financieringen zijn dus nog erg onbekend, dat geldt vooral voor het combineren (het stapelen) van bijvoorbeeld kapitaal van particulieren, crowdfunding en venture
capitalists. In de VS en Engeland komen dit soort constructies op veel grotere schaal voor. Jan-Willem Onink: ‘In de VS is de ondernemer opener over geldzaken en het al dan niet hebben van succes. In Nederland zouden we onze calvinistische trekjes moeten doorbreken, want om alternatieve financieringen binnen te halen, moeten ondernemers zich meer blootgeven.’

Gebrek aan kennis
Ook Anne-Mart Agerbeek (CFO bij Bierens Machinefabrieken) maakt op dit moment een flinke zoektocht in financieringsland. ‘Bierens groeit en daarvoor is financiering nodig, bijvoorbeeld voor innovaties waarbij de kosten voor de baten gaan.’ Ze onderzocht de mogelijkheid om machines te leasen in plaats van te kopen en ging op zoek naar subsidies voor innovaties. ‘Ik kwam terecht in een woud van regelingen en heb uiteindelijk experts ingeschakeld. Ik kon de tijd nemen om veel zelf uit te zoeken, maar kan me voorstellen dat ondernemers met kleinere bedrijven die mogelijkheid niet hebben.’ Jan-Willem Onink bevestigt: ‘Er is nog veel pionierswerk nodig, want uit onderzoek blijkt dat slechts 30% van de ondernemers bereid is om alternatieve manieren van financiering te onderzoeken. Het winnen van vertrouwen kost tijd, maar er is een onomkeerbare ontwikkeling gaande.’

Onbekend
De ondernemers die bij Alexander Egberink komen zijn voorlopers in de markt, ondernemers die nieuwe producten ontwikkelen bijvoorbeeld. ‘Van hen hoor ik vaak dat ze
het onduidelijk vinden bij welk loket ze geld kunnen krijgen.’ De debaters zijn van mening dat ook bij professionals zoals accountants een groot gebrek heerst aan kennis over alternatieve financieringsvormen. Jan Meurs: ‘De meeste ondernemers weten wat crowdfunding is, maar professionals zijn nog te gefocust op traditionele financieringsvormen.’ Anne-Mart Agerbeek constateert dat er grote verschillen zijn tussen starters en oudere, traditionelere bedrijven. ‘Wij bestaan 135 jaar en als ik het woord crowdfunding laat vallen dan is dat voor veel mensen toch even wennen. Bij Bierens staan we zeker open voor alternatieve financieringsvormen, maar de meest logische stap voor ons is nog altijd de bank. De rest is relatief onbekend terwijl starters het juist meer zoeken in die alternatieve vormen.’ Voor starters is er bijvoorbeeld de Financieringspoort, mede opgezet door BOM en de KvK. Anne-Mart vraagt de andere debaters: ‘Als we een innovatie willen financieren, wat is dan de beste weg?’ Marc Jansen reageert: ‘Voor jullie zijn er zeker mogelijkheden, bijvoorbeeld met trade financers, maar voor iedere vraag is er een andere oplossing.’ Roel van Vucht bevestigt: ‘Inderdaad, door de beschikbare activa zoals het machinepark of de debiteuren voor te financieren via bijvoorbeeld lease of factoring, houdt het bedrijf middelen over voor bancair moeilijker te financieren zaken, zoals een overname.’

De pitch
Uit dit debat blijkt dat ondernemers nog veel geld laten liggen, doordat ze niet weten
hoe en waar het te vinden is of omdat ze hun plannen niet goed presenteren. Jan-Willem
Onink: ‘Er is geld, maar waar zijn de goede plannen? Ik zie veel ondernemers met slecht onderbouwde plannen voorbij komen. Die kunnen wij met crowdfunding ook niet helpen, in de wetenschap dat Collin Crowdfund haar investeerders een verantwoorde investering wil bieden.’ Circa 85% van de aanvragen bij Collin Crowdfund wordt afgewezen. ‘Deels omdat de ondernemers niet weten waar ze naartoe willen, maar soms ook omdat bedrijven te zwaar zijn uitgehold door de crisis.’ Voor ondernemers die wel een solide plan hebben, is
dit op de juiste wijze presenteren van groot belang. Werken aan een goede pitch is het advies van de debaters. Alex Huijgen bevestigt: ‘Uiteindelijk gaat het erom of ze je een goede vent vinden. Dus zorg voor een goed verhaal en breng dit met overtuiging.’ Alexander Egberink voegt hieraan toe: ‘Wie klaagt over banken, kun je afschrijven. Die ondernemer heeft geen plan en investeer nooit in iemand zonder plan.’ Gespreksleider Hanneke van Oirsouw (GROEIkwadraat) wil graag weten aan welke eisen zo’n presentatie of pitch moet voldoen. Alex Huijgen: ‘Oefen, zodat je competente antwoorden kunt geven op iedere vraag. Leef je in in wat het voor jou als ondernemer en voor de investeerder betekent. Ik heb bijvoorbeeld rollenspellen gedaan.’ Roel van Vucht: ‘Houd het simpel, geef argumenten waarom jouw idee een succes gaat worden.’ Jan Meurs: ‘De belangrijkste vraag die je moet beantwoorden is: wie gaat jouw product kopen.’

De toekomst
Tot slot vraagt Hanneke van Oirsouw de aanwezigen een blik in de toekomst te werpen. ‘Zullen er financieringsvormen verdwijnen? Zitten er nu nog hypes in de markt?’ Alex Huijgen: ‘Het gat tussen wat ik aan mijn bank betaal voor financiering en wat ik alternatieve financiers aan rendement moet geven, is nu nog erg groot.’ Hij voorspelt dat banken een hoger tarief zullen gaan vragen en risicovoller zullen gaan investeren. Dat zou een gunstige ontwikkeling zijn voor ondernemers, omdat ze dan minder hoeven te financieren uit de chaotische bronnen die alternatieve financieringsvormen vaak nog zijn. En de zoektochten waarin een deel van de ondernemers aan tafel zich bevindt, blijven die noodzakelijk? Marc Jansen: ‘Er zijn zoveel regelingen en subsidiepotjes en nieuwe financieringsvormen die ontstaan, dat blijft zo.’

Adviezen van de deelnemers
Alex Huijgen: ‘Zoek financiering bij particulieren met geld.’
Alexander Egberink: ‘Investeer niet in een ondernemer zonder plan.’
Roel van Vucht: ‘Als je financieringen stapelt, houd dan ieders belang voor ogen.’
Marc Jansen: ‘Kijk altijd een paar jaar vooruit: wat is realistisch en met welke partners?’
Wout Withagen: ‘Leg de investeringsvoorwaarden vast in een contract.’
Jan-Willem Onink: ‘Ondernemers moeten zichzelf meer bloot durven geven.’
Jan Meurs: ‘Heb een antwoord op de vraag wie jouw product gaat kopen.’
Anne-Mart Agerbeek: ‘Schakel experts in als je alternatieve financiering zoekt.’
Marjos Versleijen: ‘Zoek financiering binnen je eigen netwerk.’

< Alle thema's