‘Onder deze machine moet je je vingers niet leggen, want dan ben je ze kwijt. Kijk niet rechtstreeks naar het lassen, want dat is niet goed voor je ogen.’ Een rondleiding door de Tilburgse ROC-praktijklokalen waar constructiebankwerkers en verspaners opgeleid worden, is niet zonder risico.

Verspanen is een minder bekend vakgebied, terwijl het volop uitdaging biedt en de vraag naar verspaners al jaren stijgt. Verspanen is simpel gesteld: chirurgisch ingrijpen in metaal in een geconditioneerde omgeving met een zeer hoge nauwkeurigheid. Cees van Gerwen, directeur van de School voor Mechatronica, Maintenance en Engineering aan het ROC in Tilburg vertelt: ‘Ik kom zelf uit de constructie en heb vooral verstand van het werken met bouwgerelateerde constructies. Het bouwen wordt steeds preciezer dus daar focussen wij in ons onderwijs ook op.’ Dankzij de hoge kwaliteit van dit onderwijs en de professionele inrichting van alle praktijkruimten, realiseerde hij dit studiejaar met zijn school een groei van maar liefst 170 leerlingen.

Drive
Het ROC Tilburg staat erom bekend nauw samen te werken met het bedrijfsleven. Opleiden voor en mét de regio dus. Binnen de metaalopleidingen constructie en verspanen met de Stichting Vakopleiding Metaal Tilburg (SVMT). John Seebregs is sinds een jaar directeur van deze stichting. Hij vertelt: ‘Onze leerlingen willen vooral praktisch bezig zijn en dat is precies de insteek van onze opleidingen. Ik herken die drive, ook ik koos ooit voor de metaal vanwege die reden. De trots die ik voelde als ik iets moois gelast had, voel ik nu ook voor onze opleidingen.’ Aan de SVMT volgen leerlingen die van het voortgezet onderwijs komen de metaalopleiding verspanen of constructie. De SVMT is sinds 2000 gevestigd in het ROC op Stappegoor. 

Nauwkeurig
Studenten die de metaalopleiding verspanen volgen, krijgen één dag per week theorie en werken in het eerste leerjaar vier dagen in de praktijk. Cees legt uit: ‘Verspanen is enorm nauwkeurig werk. Een afwijking van een duizendste millimeter betekent opnieuw beginnen.’ Bedrijven kunnen dit risico niet dragen. Dus doorlopen verspaners hun praktijktraining bij de SVMT en maken gebruik van de faciliteiten van de SVMT. Het eerste jaar doen ze alle praktijkkennis in huis op. Cees: ‘Ze leren onder andere stempels en matrijzen maken.’

Meteen geld verdienen
De opleiding constructie is ook een samenwerking tussen het ROC en de SVMT. Cees: ‘De leerlingen van deze richting zijn steeds zes weken op school en zes bij een bedrijf.’ Net als de opleiding tot verspaner is dit een BBL-traject waarbij leerlingen in dienst zijn van een werkgever. John: ‘Wij stellen als voorwaarde dat leerlingen voor hun opleiding aangenomen moeten zijn bij de School voor Mechatronica, Maintenance en Engineering. Vervolgens zoeken wij een werkgever.’ Het BBL-traject spreekt veel jongeren aan, omdat ze relatief weinig in de schoolbanken zitten en al meteen geld gaan verdienen. ‘Wij richten ons op de groep 16 tot 20 jaar.’ De gemiddelde leeftijd van studenten van de School voor Mechatronica, Maintenance en Engineering ligt met 25 jaar een stuk hoger. Cees: ‘Dat komt doordat we ook veel werkenden opleiden. Zoals technici die doorgroeien en een team met meerdere disciplines onder zich krijgen terwijl ze zelf alleen opgeleid zijn in bijvoorbeeld installatiewerk. En we scholen mensen bij.’

Het echte werk
De samenwerking tussen ROC en SVMT heeft alleen maar pluspunten. ‘We maken samen optimaal gebruik van materialen, gereedschappen, faciliteiten en investeringsmogelijkheden’, zegt Cees. Over faciliteiten gesproken. Die zijn hier dik in orde en dat weten technische bedrijven buiten de regio ook. De afgelopen jaren heeft deze directeur flink geïnvesteerd in state-of-the-art machines en gereedschappen. Om even in vaktermen te blijven: ‘We hebben een CNC-gestuurde kantbank, lasapparatuur die diverse materialen kan lassen en alle disciplines (dus MIG, MAG en TIG) beheerst.’ Ook de pons- nippelmachine en plasmasnijder zijn vrij nieuw. Hij benadrukt: ‘Dit zijn geen simulatiemodellen. Onze werkplaats is volwaardig ingericht.’ Bedrijven zoals liftbouwer KONE, Smit Transformatoren en NXP gebruiken de praktijklokalen van het ROC Tilburg om hun mensen op te leiden. ‘Smit en NXP zitten in Nijmegen en rijden drie ROC’s voorbij om naar Tilburg te komen.’

Flinke slag
‘We hebben veel geïnvesteerd waardoor onze praktijklokalen zoveel mogelijk lijken op de bedrijven waar onze leerlingen werken. Dit levert ook enorm veel op, namelijk: baangarantie voor al onze leerlingen.’ John reageert: ‘Er zijn nu vijftig bedrijven uit de regio bij ons aangesloten en die hebben een vraag die groter is dan ons aanbod.’ Het aantal leerlingen in de metaal stijgt, maar niet hard genoeg om aan de vraag te voldoen. Cees: ‘We zetten dus in op het verbeteren van het imago van de maakberoepen. In Duitsland of Frankrijk, daar worden beroepen als loodgieter, metselaar, constructeur en dergelijke beter gewaardeerd.’ Nederland heeft hier nog een flinke slag in te maken.

Kennis, kunde en cultuur
Voor bedrijven in de metaalbranche betekent het gebrek aan medewerkers dat ze soms niet kunnen doorgroeien. Tot Cees en John aan de volledige vraag kunnen voldoen, raden ze werkgevers het volgende aan: ‘Start op tijd met de overdracht van kennis, kunde en cultuur van mensen die bijna met pensioen gaan. Neem daar echt een paar jaar de tijd voor.’

Tekst: Sara Terburg
Fotografie: Linn de Kort