Met zijn slaapadviezen en zijn lichttherapiebril leverde Toine Schoutens een stevige bijdrage aan de prestaties van vele topsporters. Zelf slaapt hij natuurlijk altijd als een os. ‘Ik neem mijn nachtrust uiterst serieus.’

Toine zat in het begeleidingsteam van zwemmer Maarten van der Weijden tijdens diens Elfstedentocht. Sprintster Dafne Schippers gebruikt zijn lichttherapiebril om jetlag te voorkomen, net zoals de turnzusjes Wevers. Hij begeleidde Giel Beelen toen deze bijna tweehonderd uur radio maakte en tijdens de vijftig uur durende Dansmarathon die SBS6 in oktober uitzendt, is Toine verantwoordelijk voor de gezondheid van alle honderd dansparen. Atleten en sportbonden wereldwijd weten Propeaq te vinden als ze van het ene naar het andere continent reizen en een jetlag willen voorkomen om vervolgens een topprestatie te leveren. Maar Toine houdt zich niet alleen maar bezig met in het oog springende prestaties. Zijn lichtbril biedt daarnaast soelaas aan mensen die onregelmatige diensten draaien. Daarnaast worden de mogelijkheden voor het voorkomen van overgewicht en diabetes type-2 met lichttherapie nader onderzocht.

Winterblues
De geschiedenis van Propeaq begint eind jaren 80. Toine werkt als psychiatrisch verpleegkundige en krijgt de opdracht onderzoek te doen naar lichttherapie. ‘Er was maar weinig over te vinden en internet bestond nog niet. Toch had ik voldoende informatie om een apparaat te timmeren. In het eerste jaar behandelden we zo’n vijftig patiënten met winterblues met behulp van lichttherapie. De resultaten waren indrukwekkend: tachtig procent voelde zich beter na de behandeling. Daar zat wel enige ruis op, omdat zij ook opknapten van de aandacht en het sociale contact. De resultaten waren evenwel voldoende om ermee door te gaan.’

Lichttherapie
‘Ik startte een polikliniek in lichttherapie en in 1994 begon ik mijn bedrijf Medilux. Binnen drie jaar kon ik stoppen met mijn werk als verpleegkundige. Intussen had ik Phillips gevraagd of zij interesse hadden in een samenwerking. Samen ontwikkelden we een lichtapparaat voor de consumentenmarkt. Daar ben ik mee op pad gegaan. In die tijd was mijn hele huis gevuld met dozen, tot aan de kamers van de kinderen. Binnen een jaar had ik meer dan tweehonderd verkooppunten en ik draaide een behoorlijke omzet. Het ging zelfs zo goed dat Philips besloot de distributie anders in te vullen. Na ons afscheid ben ik me weer op onderzoek gaan richten.’

Jacco Verhaeren
‘In 2006 benaderde zwemcoach Jacco Verhaeren me. Voor de Olympische Spelen van Beijing in 2008 was hij op zoek naar een manier om jetlag te voorkomen. Samen hebben we toen de methode ‘chrono coaching’ ontwikkeld waarbij je met lichtbakken je bioritme kunt aanpassen. Simpel gezegd: van blauw licht word je wakker, van rood licht word je slaperig. Onder de invloed van het juiste licht op het juiste moment kun je elke dag een uur eerder of later gaan slapen. Zo kun je je ritme aanpassen aan de tijd van de plek waar je wil presteren.’

Olympische medailles
‘Toen Jacco in Australië ging werken, vroeg hij me op een alternatief te bedenken voor die lichtbak. Die bak was teveel gesjouw. Toen heb ik deze lichtbril uit de kast getrokken, die had ik eerder ontwikkeld met een groep studenten. In 2016 gebruikten we hem voor het eerst. Het was een groot succes: we konden bijdragen aan 31 medailles van atleten uit diverse landen. Daarna werd ik steeds vaker benaderd door andere sporters. Overigens delen de meeste sporters zulke succesfactoren liever niet. Logisch, maar voor mij wel jammer. Het afgelopen jaar waren de verwachtingen hooggespannen, maar toen de Olympische Spelen niet doorgingen kwamen we in een dip. Toch zijn we daar vrij makkelijk doorheen gekomen en inmiddels zitten we weer op ons niveau van voor de coronacrisis. Op de Spelen van dit jaar gebruikt een groot aantal atleten onze bril en meer dan duizend topsporters in het algemeen.’

Scherp zijn
‘Natuurlijk ben ik daar trots op, maar het bewezen effect van de bril op onregelmatige diensten telt voor mij net zo zwaar. Weet je dat de meeste grote rampen in de geschiedenis, zoals Bhopal en Tsjernobyl, hebben plaatsgevonden tussen twee en vijf uur ’s nachts? Het is ongelooflijk belangrijk om scherp te zijn in de nacht. Weet je, in die begintijd werd er wat lacherig gedaan over lichttherapie. Een hoogleraar stuurde me ooit de boodschap: ik heb geen tien jaar gestudeerd om een beetje licht voor te schrijven. Inmiddels is de waarde van lichttherapie wetenschappelijk bewezen en steeds meer mensen raken daarvan overtuigd. Dat vertaalt zich ook naar mijn bedrijf. Ik werk met steeds meer enthousiaste mensen, die goed verdienen en daardoor leuke dingen kunnen doen. Dat vind ik misschien nog wel leuker dan zelf een goede boterham verdienen.’

Eeuwigheid
In retrospectief past het ondernemerschap beter bij me dan het vak van verpleegkundige. Als je dingen wilt verbeteren in de zorg, dan moet je dat zelf oppakken, anders duurt het een eeuwigheid. Als ondernemer is het belangrijk dat je bij jezelf blijft en dat je de juiste mensen om je heen verzamelt. Dat is mij allebei gelukt.’

Tekst: Raquel Mourik
Fotografie: Kees Bennema