Het is de nachtmerrie van elke gemeente met een betaald voetbalorganisatie: door uiteenlopende oorzaken verstrikt raken in het web van diezelfde voetbalclub. Zeker als de ooit liefdevol aangegane samenwerking uitmondt in een zakelijke wurggreep waaruit bijna geen ontsnapping mogelijk is. Bijna, want de gemeente Waalwijk is na zeventien jaar eindelijk verlost van een molensteen zo groot als een voetbalstadion. Met verantwoordelijk wethouder Ronald Bakker blikken we terug op dit fascinerende dossier, op het stadhuis bekend als ‘financiële ontvlechting RKC Waalwijk.’

In 2000 kocht de gemeente Waalwijk het stadion aan de Olympiaweg van betaald voetbalorganisatie RKC voor circa 5,5 miljoen euro om vervolgens als huurbaas op te treden. De sportieve successen van RKC kenden door de jaren heen steeds minder hoogtepunten met de degradatie uit de Eredivisie in 2014 als dieptepunt. De gemeente verlaagde de boekwaarde van het stadion in dat jaar met 2 miljoen euro en daarmee de huurpenningen, omdat de financiële situatie steeds nijpender werd. Eigenlijk is er maar één structurele oplossing: het stadion verkopen en daarmee alle banden doorsnijden.

Beleggingsobject
Die mogelijkheid dient zich aan als medio 2016 een projectontwikkelaar interesse toont in het overnemen van het stadion. PPO uit Schaijk ziet in het stadion een beleggingsobject en de kans om zijn maatschappelijke betrokkenheid bij een noodlijdende voetbalclub te tonen. De boekwaarde van het stadion is ongeveer 4,2 miljoen euro. Voor 3 miljoen euro wil PPO het stadion en een lening uit 2003 met een waarde van 2,8 miljoen euro overnemen. Daarmee is het duivelse dilemma voor de gemeente geboren: een flink verlies nemen om definitief los te komen van RKC of vasthouden aan de bestaande constructie, met alle financiële risico’s vandien?

Aanmodderen
Wethouder Bakker: ‘Eigenlijk modderden we al sinds 2000 aan met RKC Waalwijk. Achteraf bekeken, maar dat is altijd makkelijk praten, hadden we het stadion nooit moeten kopen. Ook die lening van 2,8 miljoen euro zonder stevige zekerheden was niet handig. In die tijd deden veel gemeenten hetzelfde en konden we het geheel nog niet overzien. Een keuze maken en in dit geval het verlies nemen, vond ik nog niet eens het lastigste. Punt was veel meer de verschillende rollen die wij als gemeente hebben in onze relatie met RKC, afgezet tegen de publieke opinie en de politieke gevoeligheden.’

Openbare orde
Als eigenaar van het stadion is de gemeente een private partij, terwijl op het stadhuis vooral vanuit de publieke rol werd gehandeld. ‘We keken in het verleden vooral naar onze maatschappelijke verantwoordelijkheid de club verder te helpen. Maar ook de rol van openbare orde en veiligheid kan conflicteren. Zo hebben we in 2014 bij een wedstrijd tegen Feijenoord het aantal bezoekers moeten beperken vanwege een serieus risico op rellen, terwijl de club op een vol stadion en dus een hogere recette rekende. Dat geld hadden ze juist nodig om ons de huur te kunnen betalen.’

Reële dreiging
Om de ontvlechting tot een succes te kunnen maken, was het nodig als een strenge ondernemer te kijken naar het voorstel dat op tafel lag. En daarbij kwam Bakkers verleden als logistiek ondernemer goed van pas. ‘We hebben echt in de huid van een ondernemer moeten kruipen om tot een goede afweging te komen. Wat is op de langere termijn de beste oplossing? De constructie met RKC Waalwijk was te vergelijken met een verlies draaiend bedrijfsonderdeel. En wat doen je dan? Blijf je er tegen beter weten in geld insteken of neem je daadkrachtig afscheid? Natuurlijk is dat altijd zuur, maar we hadden geen keuze. Want bij een faillissement van RKC Waalwijk, en dat was een zeer reële dreiging, bleven we achter met een stadion zonder huurder.’

Extra spanning en druk
Ronald Bakker en zijn ambtenaren hebben zich dan wel als ondernemers opgesteld, maar juist de rol van gemeente als publieke partij zorgde voor nogal wat extra spanning en druk. ‘Over onze relatie met RKC had en heeft iedereen wel een mening. Ik ben ook wethouder Sociale Zaken en bij elk zorgvraagstuk werd geroepen: ‘Waarom is hier geen geld voor? Er gaan wel miljoenen naar RKC.’ Ik snap dat wel. Maar het feit dat het om gemeenschapsgeld gaat, wil niet zeggen dat je als gemeente geen besluit op basis van zakelijke overwegingen kunt maken. Sterker nog, we hebben dit juist gedaan om Waalwijk te behoeden voor meer financiële offers. Alleen, en dat is ook een mooi leerpunt, lopen ratio en emotie in dit soort dossiers erg makkelijk door elkaar heen.’

Worstelen
In december 2016 ging de gemeenteraad akkoord met de verkoop van het stadion. De directie van RKC Waalwijk reageerde verheugd en verwacht financiële stabiliteit en continuïteit in de komende jaren. Wethouder Bakker wil zijn ervaringen graag delen met andere gemeenten in dezelfde situatie. ‘Onze aanpak is geen blauwdruk voor elke gemeente die eigenaar is van een voetbalstadion, daarvoor is iedere situatie net wat anders. Bij ons heeft de jarenlange financiële relatie met RKC tot een duidelijk inzicht geleid. Wij moeten ons terughoudend opstellen als we een zakelijke overeenkomst willen sluiten met een onderneming. En als we dat al doen, moet het wel marktconform zijn. Dat is wel een belangrijk leerpunt.’\

Tekst: Gemeente Waalwijk, André van den Hul
Fotografie: Jan Stads