Projecten mislukken, lopen meestal uit en kosten vaak veel meer dan begroot. Denk maar aan de Betuwelijn, de tunnel onder de A73, de verbouwing van het Rijksmuseum en de ICTprojecten bij de ministeries. Soms is het bijna voorspelbaar. Ja, denk ik dan, dat zijn zulke grote projecten, dat moet wel misgaan. In grote organisaties gebeurt dit dan ook met de regelmaat van de klok. Vooral als er veel mensen (bijna altijd) bij zijn betrokken. Want dan hebben we draagvlak, klinkt het argument van de directie. Dat moet. Maar als het fout gaat, gaat het meestal ook echt goed fout (Waarom zegt men ‘het gaat goed fout!’, als het helemaal fout gaat? Want goed is het niet. Ik heb dit nooit begrepen).

Ook bij kleinere organisaties (mkb) komt dit veelvuldig voor. Alleen de impact is kleiner. De vraag rijst: waarom gebeurt dit? Het antwoord op die vraag is niet verrassend: vaak ligt het aan anderen, het management of aan tegenvallers die onvoldoende op voorhand waren ingeschat. Bij projecten met een langere looptijd zie ik vaak dat men vasthoudt aan de doelen en de looptijd voor het gemak verlengt. Halverwege een draai maken doe je niet snel, dat is bijna een zwaktebod. Dan liever achteraf de schuld bij een ander leggen.

Bij het schrijven van deze column werd duidelijk: Nederland gaat niet naar het EK Voetbal. De reacties van de coach en diverse voetballers op dit debacle stroken aardig met bovenstaande: ze halen allerlei externe oorzaken aan, behalve dat ze zélf te weinig hebben gebracht. De hand in eigen boezem steken is voetbal oneigen. Dat wisten we al. Gelukkig zijn er ook andere geluiden; zo zegt Toon Gerbrands (directeur PSV): ‘Erken de crisis. Dit is een dieptepunt, maar ook een keerpunt. Dan kom je er sterker uit’. Helemaal mee eens. Het leren van eigen fouten doen we niet snel. Het is tegennatuurlijk, we zijn immers mensen! Maar om bij nieuwe projecten niet in dezelfde valkuil te stappen geef ik u hierbij enkele spelregels mee:

• Betrek bij aanvang van een project een tegenstander in het projectteam; dit houdt iedereen scherp;
• Bouw momenten in om de voortgang te evalueren en durf een draai te maken;
• Beperk het aantal projecten;
• Weet dat er altijd iets fout gaat.

Ik wens u succesvolle projecten toe!

Ruud Henneman.
Organisatiepsycholoog Hence.