Het zal u niet zijn ontgaan dat de rente de afgelopen maanden flink is gezakt. Zowel de spaarrente als de rente op obligaties. Stelt u zich eens voor: als u nu een Nederlandse staatsobligatie koopt met een looptijd van tien jaar, krijgt u daarvoor een rentevergoeding van ongeveer 0,4% per jaar. Begin 2014 stond deze rente nog rond 2,0% en toen vond iedereen dat al extreem laag.

De daling van de rente kan niet los worden gezien van het recente besluit van de Europese Centrale Bank om staatsobligaties van Europese landen op te gaan kopen. Vaak hoor je in commentaren beweren dat Europa in een Japan-scenario verzeild dreigt te raken. Men bedoelt hiermee een vergrijzende economie, die jarenlang slechts mondjesmaat groeit en waar de inflatie heel laag is of waar sprake is van deflatie.

Hoewel je moet oppassen met het vergelijken van zo verschillende werelddelen, is het toch interessant om de omstandigheden in Japan tegen het licht te houden. Ook in Japan is de rente gedaald tot een historisch laag niveau. De stand van 0,4% werd in Japan al in 2003 bereikt. De Japanse rente heeft gedurende de elf jaar daarna geschommeld tussen 2,0% en 0,3%. Deze renteontwikkeling sluit opmerkelijk goed aan bij onze visie dat de Europese rente langere tijd laag zal blijven.

Dit heeft belangrijke gevolgen voor de belegger. Een obligatiebelegger is de afgelopen jaren verwend met een goede couponrente én substantiële koerswinsten. Voor de komende jaren zal hij zijn verwachtingen bij moeten stellen. Het historische rendement op obligaties als uitgangspunt nemen lijkt me in ieder geval niet realistisch.

En de aandelenbelegger? Ook daar geeft de Japanse situatie wellicht een interessant inzicht. De Japanse economie heeft zich de afgelopen elf jaar niet erg fl orissant ontwikkeld. Het land heeft de concurrentiepositie prijs moeten geven aan China en andere Zuidoost Aziatische landen en heeft geleden onder natuurrampen. Voor de energievoorziening is men grotendeels aangewezen op het buitenland. Toch zijn er beursondernemingen die zelfs dan goed blijven presteren. De Japanse beurs is in die elf jaar gemiddeld met 7 à 8% per jaar gestegen. Geen gek rendement, gezien het karige rendement op obligaties.