In de keuken van zijn Schijndelse landhuis werkt Hans Brus (72), eigenaar van JHB Group, aan de enorme Ravensburger puzzel die hij van zijn kleinkinderen kreeg. ‘Mijn manier om het hoofd koel te houden’, zegt hij. ‘Dat is zeker in deze tijd een vereiste.’

JHB Group is ooit ontstaan vanuit Brus’ visie van een verbonden samenleving, waarin welzijn boven welvaart gaat. Onder JHB Group valt ook het succesvolle cateringbedrijf Vitam, waarvan, als gevolg van de coronacrisis, inmiddels bijna het voltallige personeel naar huis is gestuurd. Van Hans’ secretaresse Roxane hoor ik dat er 1.300 lenteboeketten zijn besteld. Iedere werknemer krijgt een bloemetje met de tekst: ‘Hou je vast aan jezelf en ondersteun een ander’. Het mooiste meisje Hans: ‘Vitam is al sinds jaar en dag een absolute voorloper op het gebied van lekkere, vitale en gezonde voeding. Twee maanden geleden had ze nog de status van het mooiste meisje van de klas, met wie veel partijen verkering zochten. Er was (en is) geen sprake van verkoopplannen, maar alle belangstelling gaf ons ego natuurlijk wel een flinke boost. Daarom betrokken we in het begin van het jaar vol zelfvertrouwen onze nieuwe locatie in Den Bosch.’ Corona zette vervolgens vooral in dit segment van Brus’ ondernemingen alles op zijn kop. Het moderne, circulair ingerichte pand van Vitam ruikt nog naar de pas aangebrachte verf en is van alle gemakken voorzien. Maar momenteel zijn de kantoren nagenoeg leeg. ‘De waarde van Vitam is binnen twee weken dramatisch gedaald’, zegt Hans. ‘Onvoorstelbaar dat je van de ene op de andere dag wordt gedwongen om bijna 200 restaurants te sluiten. We hebben te kampen met een pandemie waarvan we de aard, het verloop en de gevolgen niet kunnen overzien. Je gevoel zegt dat er brand is en alles schreeuwt om actie. Veel meer dan afwachten kun je echter niet.’

We gaan knokken
‘Een horecabedrijf als Vitam is als eerste aan de beurt, maar ook onze technische bedrijven zullen later in de cyclus op problemen stuiten. Op het moment krijgen we nauwelijks opdrachten toegewezen en, omdat veel toeleveranciers stilliggen, worden de benodigde componenten niet uitgeleverd. We doen ons uiterste best om zonder saneringen dit drama te overleven. Het is te hopen dat het niet te lang gaat duren want dan vrees ik voor een dusdanige terugval van de economie dat we jarenlang in crisis zullen zitten. We gaan ervoor knokken om JHB Group overeind te houden. Mét behulp - maar zonder misbruik te maken - van de aangeboden politieke steun. Vooral nu moeten we laten zien hoe groot de kracht van onze eigen creativiteit en vindingrijkheid is.’

Plan van aanpak
Samen met de staf van JHB Group heeft Hans de onvoorspelbare toekomst proberen te vangen in een aantal scenario’s. ‘Ons plan van aanpak wordt steeds opnieuw geijkt; afgestemd op het verloop van deze crisis. We hopen dat ons eerste, meest positieve scenario in werking kan worden gesteld. Die beschrijft de mogelijkheid dat de economie in juli haar schouders langzaam maar zeker zal rechten, zodat we in september weer op volle toeren kunnen draaien. Maar een langduriger verloop sluiten we niet uit. Ook daarmee houden we nadrukkelijk rekening. Alles valt of staat met de ontwikkelingen op het gebied van vaccinatie en medicatie. We houden onze focus op de actuele stand van zaken.’

Doortastend
‘Toen de ministers Wiebes, Koolmees en Hoekstra hun plannen over het noodpakket aankondigden was ik daar natuurlijk blij mee. Fantastisch dat de overheid tijdelijk een deel van de loonkosten vergoedt. Het is één van de doortastende acties waar deze crisis om vraagt. Het noodpakket is met terugwerkende kracht vanaf 1 maart ingesteld en geldt in principe voor drie maanden. Of het daarna verlengd wordt is nog onbekend. Ik verwacht echter niet dat de maatregel van lange duur kan zijn. Dat lijkt me sociaaleconomisch bijna onverantwoord; het zou ertoe kunnen leiden dat de zwakste schouders straks opnieuw de zwaarste last moeten dragen.’

Welvaart en welzijn
‘Het vertrouwen in de politiek is de laatste jaren zeker niet toegenomen. Ondanks de recente economische groei, waar mkb’ers, zzp’ers en mensen in loondienst overigens nauwelijks van konden meeprofiteren. In de Westerse Wereld zijn we welzijn steeds meer met welvaart gaan verwarren. Banen vormden het excuus voor een systeem dat geen toekomst meer heeft en dat wordt ge kenmerkt door het ad hoc oplossen van problemen. Wanneer het mis dreigt te gaan saneren we ons kapot, om vervolgens weer enorm te moeten investeren in achterstallig onderhoud. Als je achter de feiten aanloopt en blijft dweilen met de kraan open, raak je het overzicht kwijt. Per saldo kost dat veel meer.’

Duurzame strategie
‘De steeds veranderende situatie, ten gevolge van de onberekenbaarheid van het virus, dwingt ons nu tot het nemen van ad hoc besluiten. Maar in wezen is de politiek al heel lang bezig met symptoombestrijding; het dichten van gaten. Daaraan heeft ze steeds zo de handen vol gehad, dat ze niet meer toekwam aan het maken van een gedegen beleid. Regeren is vooruitkijken: met een zekere afstand kunnen kijken naar oorzaak, in plaats van alleen naar gevolg. Wanneer je eerst een doortimmerde visie bedenkt, kun je op basis daarvan een duurzame strategie vormgeven die ook op langere termijn voor rust en welzijn zorgt.’

Uitputting
‘De politiek vuurde ons aan om massaal de mouwen op te stropen. Nóg meer werken werd als de enige mogelijkheid gezien om onze economie in stand te houden. Een structureel misverstand, met als gevolg: overbelasting. Allereerst uitputting van mensen. Vaders en moeders werken zich te pletter, burn-outs zijn aan de orde van de dag en opvoeding is steeds meer een ondergeschoven kindje. Ten tweede: uitputting van diverse sectoren in onze samenleving; de vitale beroepen waarvan (dankzij deze pandemie) het letterlijke levensbelang nu haarscherp in beeld komt. Eindelijk wordt geapplaudisseerd voor alle vitale takken van sport die we in de vorige decennia totaal verwaarloosden, omdat er alleen oog voor economische groei was. Ten derde: uitputting van de aarde; de problematiek op het gebied van klimaat, natuur en milieu. Over de gehele linie is de balans volkomen zoek.’

Democratie
‘Nu we keihard met onszelf zijn geconfronteerd, houdt besluitvorming op basis van meer-meer-meer (het materialisme dat in de menselijke natuur besloten ligt) niet langer stand. We moeten hand in eigen boezem steken en op een andere manier met onze financiën omgaan, zodat er ook met minder geld veel mogelijk is. Veranderingen kunnen alleen ontstaan vanuit een gemeenschappelijke, intrinsieke behoefte. Een overtuiging groot genoeg om ons Nederlanders ertoe aan te zetten massaal onze stem te laten horen. Pas dan werkt een democratie. Nu vieren de grote partijen hun overwinning, terwijl er gemiddeld maar zo’n 70 procent van de bevolking naar de stembus gaat.’

Onzichtbare vijand
‘Vandaag voeren we mondiaal oorlog met een onzichtbare, onberekenbare vijand. We stevenen af op misschien wel de grootste economische crisis ooit, waarna onvermijdelijk een wederopbouw (vergelijkbaar met die van de jaren ’50 en ’60) zal volgen. Dat vraagt om drastische hervormingen, uitgevoerd door een ander soort beleidsmakers. Een samenwerking tussen politiek en wetenschap, waarbij de stem van de economie andere vakgebieden (zoals filosofie, sociologie en psychologie) niet langer overschreeuwt. Er zou structuur moeten komen in een synergetische mix van alle disciplines die nu nog te veel in vakjes zijn verdeeld, ten gunste van het totaalbelang. Uiteindelijk is dat waar het om draait, niet om ego’s. Wanneer de crisis ervoor zorgt dat onze ogen wat dat betreft geopend worden, hoop ik dat deze nare periode uiteindelijk resulteert (en zelfs bijdraagt) aan iets positiefs.’

Respect
Hans: ‘Ik heb bewondering voor Diederik Gommers, de voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Intensive Care, die heel diplomatiek vertelt dat hij te weinig middelen en mensen heeft. Veel minder dan onze buurlanden. Hij voelt zich oprecht verantwoordelijk voor de kwaliteit en capaciteit van de IC’s, terwijl hij moet roeien met de riemen die hij heeft. Op tv hoorde ik hem vertellen dat hij na zijn werk in de auto nog wel eens een traantje wegpinkt. Door die openlijk getoonde kwetsbaarheid respecteer ik hem des te meer.’

Ouderdomskwaaltjes verdwijnen
Terwijl Hans naar de goede plek voor één van zijn duizend puzzelstukjes zoekt, maakt zijn brein overuren. ‘Mijn persoonlijke leven kent nogal wat pieken en dalen waaraan ik een vreemde eigenschap heb overgehouden. Het lijkt misschien tegenstrijdig, maar wanneer het geld tegen de plinten klotst ben ik vaak niet op m’n scherpst. Tegenslag werkt daarentegen juist als een katalysator.’ Hij lacht. ‘Zelfs ouderdomskwaaltjes verdwijnen.’

Social distance
‘De maatregel om anderhalve meter afstand te houden is in de horeca nauwelijks te realiseren. Behalve sociaal en puur praktisch ondoenlijk, zou de daardoor verstoorde verhouding tussen omzet en medewerkers een te groot effect hebben op onze continuïteit.’

Tekst: Henrike Brouwer
Fotografie: Arnold Reyneveld