Om hoefsmid te worden moest je dierenarts zijn, maar leren kon hij niet. Dus hielp hij zijn vader in de smederij. Acht jaar geleden overleed Thijs van den Helm. ‘Ik heb veel aan hem te danken’, zegt zoon Wim (54). ‘Ook al was hij heel anders dan ik.’ Lees over het ontstaan van Smederij van den Helm. Wist je trouwens dat het oude schatten herbergt? Meer dan een bezoekje waard.

‘Mijn vader was harder, koppiger. Wars van autoriteiten ook. Zijn nekharen gingen recht overeind staan zodra de arbeidsinspectie bij ons het terrein opliep. Hij was een echte salesman. Kon aan een pastoor nog een tweepersoonsbed verkopen. Ik ben erg trots op hem en natuurlijk ook op mijn moeder. Wat hij van lieverlee opbouwde, staat er nog steeds.’

Smidsvuur

En wat er staat is bijna teveel om op te noemen. Het verhaal rondom het bedrijf dat vader Thijs van den Helm in 1986 oprichtte, moet een keertje verteld. Blijf maar eens overeind in een moderne wereld waarin écht ambachtelijk handwerk steeds zeldzamer wordt. Maar bij Smederij van den Helm brandt het heilig smidsvuur nog dagelijks. Daar worden met veel liefde voor het vak stukken metaal verhit en in de juiste vorm gebracht met een smidshamer en een aambeeld. Doordeweeks richt het zich op grotere klussen zoals stalen deuren, hekwerken en poorten plus restauraties. Op zaterdagmorgen staat de deur open voor de kleinere. Van een fiets lassen tot aan het maken van een geheng. De smederij verwerkt verschillende materialen zoals rvs, messing, koper, ijzer en brons. Ze hebben er zelfs een ambachtelijke schoenmakerij. Maar da’s lang niet alles.

Echte boerkes

‘Mijn vader werkte bij een smederij annex fietsenmaker en zijn baas wilde moderniseren’, begint de eigenaar. ‘Maar vader wilde per se oude machines om zich heen.’ Dus werd hij groepsleider, handenarbeidleraar en installatiemonteur bij het doveninstituut in het dorp, nu bekend als Viataal. Op zijn zestiende ging Wim bij hem in loondienst. Daar leerde hij roosters, tangetjes en schermen smeden voor de open haard. Eén dag in de week volgde hij de opleiding metaalbewerking. Met dove kinderen werken vond Thijs leuk, maar liever begon hij iets voor zichzelf. Hij liep hij op z’n klompen naar wijlen burgemeester Maeijer en vroeg om een locatie voor een eigen smederij. Hun oog viel op een oude boerderij in de Nieuwstraat. ‘Daar woonden twee vrijgezelle broers, echte boerkes, die akkoord gingen met de verkoop’, vertelt Wim verder. ‘Maar op het moment dat er getekend moest worden, trok één van hen zich terug. Vaders droom viel in duigen. Uiteindelijk startte de smederij hier aan Venkant, een paar deuren van hier. Door succes werd er later bijgebouwd.’

Jonge jenever

Maar de ondernemende ziel van zijn pa zat niet stil. Die bouwde namelijk ook nog een museum. Te beginnen met een nagebootste smederij. Daarna volgden een broodbakkerij, bierbouwerij en jeneverstokerij. Bescheiden groepen museumbezoekers groeiden uit tot volle touringcar-bussen inclusief rolstoelen. De keuken werd noodgedwongen aangepast met gehandicaptentoiletten. De buurt kreeg echter schoon genoeg van de drukte. ‘Mensen klaagden over geluidsoverlast, huizenwaardevermindering en een gebrek aan privacy’, legt de tweede generatie uit. ‘De strijd met de gemeente duurde tien jaar. Het museum is zelfs een tijdje dicht geweest. In 2008 ging vader met pensioen en nam ik het bedrijf samen met mijn zus over. Mijn zus, zwager en ik runnen nu het museum en herdenken hiermee vader die op 71-jarige leeftijd overleed. We brouwen overigens nog steeds lekkere biertjes.’

Ondernemer van het Jaar

Smederij van den Helm is trots op haar klanten, zoals gemeente Den Bosch, bierbouwerijen Hertog Jan en Heineken, tal van Bossche horecalocaties en architectenbureaus. Niets is te moeilijk en elke klus een uitdaging. Het bedrijf voortzetten aan het begin van de economische crisis, dat viel Wim zwaar. ‘Het geld vloog alle kanten op, behalve mijn kontzak in’, laat de smid weten. Medewerkers bleken niet betrouwbaar en er werden financiële stroppen geleden. Gelukkig is intussen alles weer perfect op de rit. In 2016 werd Wim nog Ondernemer van het Jaar in zijn regio. Hij was doodzenuwachtig voor de presentatie. ‘Het zweet brak me uit’, weet hij nog. Maar hij kwam mooi als winnaar uit de bus. De oorkonde prijkt aan de muur naast een groot schilderij waar Thijs op staat geportretteerd.

Bijzondere verzoeken

Wim, die gelukkig getrouwd is en drie kinderen heeft, is de afgelopen jaren als ondernemer veel veranderd. ‘Ik ben rustiger geworden, minder chaotisch’, zegt Wim die in zijn bedrijf ruimte heeft voor nieuwe medewerkers met passie voor metaal. ‘Met trainingen en communicatietrainingen blijf ik mezelf verder ontwikkelen.’ Wim’s doel voor de komende jaren is samen met zijn klanten mooie dingen blijven maken. IJzersterke ontwerpen realiseren en open staan voor bijzondere verzoeken. ‘Soms komen klanten met dikke pakken tekeningen aanzetten waar geen mens wijzer van wordt’, zegt Wim tot slot. ‘Die gaan bij mij van tafel. Ik neem een A4’tje ter hand en we beginnen opnieuw. Binnen een paar minuten staat het ontwerp er glashelder op. Met die tekening ga ik doen wat ik het liefst doe. Bij het vuur staan en smeden.’

TEKST JEANETTE VAN HAASEN
FOTOGRAFIE KEES BENNEMA