‘Als je over je eigen belang heenstapt en het grotere belang zoekt, dan levert dat uiteindelijk meer op.’ Hij is zekerder van zijn zaak dan ooit tevoren. Het was Henk Schouten die begin jaren ’90 een destijds onorthodoxe visie had op de behoefte aan vlees-vervangers. Maar hij zag het goed. Ruim dertig jaar later zijn de vervangers niet meer weg te denken en nog altijd bezig aan een opmars. En datzelfde geldt voor ‘zijn’ Schouten Europe.

Plantaardige tonijn. Je leest het goed. Een unieke vondst. Daarmee haalde Schouten Europe de toppositie van meest innovatieve mkb foodbedrijf van Nederland, volgens de KVK In-novatie Top 100. Als vierde generatie van wat ooit begon als een bakkerij, vaart Henk vanaf de start al op zijn vooruitziende blik en voelt hij zich comfortabel als dwarsdenker én als ras-optimist.

Systemen herkauwen

In de mengvoeder industrie gebruikt men een methode om uit te rekenen met welke grondstoffen je op de goedkoopste manier mengvoeder samenstelt voor de rundvee-, varkens- en pluimveehouderij. De CEO was het hier al in de jaren ‘80, als dwarsdenker, niet mee eens: ‘Dat moet bij de boer liggen. Daar moet bekeken worden hoe de boer zijn land het beste kan gebruiken.’ Beweegreden voor Henk om de zogenaamde lineaire programmering, die bij de mengvoederindustrie wordt gebruikt, om te zetten naar de veehouderij. Henk vervolgt: ‘Dat de boeren sindsdien zelf voer gingen mengen was al uniek. Ik ben de boeren hierin gaan begeleiden en dacht: wacht eens even, we kunnen ook als mensen rechtstreeks van het land eten.’

Eigen versus grote belang

‘Op deze manier worden de mengvoederindustrie én de dieren overgeslagen, om onze bevolking te voorzien van eten.’ In het begeleiden van boeren en het introduceren van een nieuw concept, zit (op korte termijn) geen eigenbelang. Henk: ‘Mijn standpunt is: ik moet als ondernemer het grotere belang zoeken. Niet mijn eigen belang. Ja, dit gaat op korte termijn soms ten koste van je eigen inkomen, maar op lange termijn levert het uiteindelijk meer op.’

Inspiratie uit Israël

Henk hield zich naast het verkopen van veevoer, ook steeds meer bezig met vegetarische producten voor humane consumptie. De basiskennis hiervoor heeft hij vergaard in Israël, waar ze vanwege religie geen vlees en melk tegelijk mogen nuttigen. Henk deelt zijn gedachten van toen: ‘Verrek! Dit is eigenlijk wel heel duurzaam. Bovendien heel gezond want er zitten weinig verzadigde vetten in én ook efficiënt, want er zijn geen dieren meer nodig.’

Omgaan met scepsis

Als vierde generatie binnen het familiebedrijf, gaat hij in gedachten terug naar 1990: ‘Mijn familie was sceptisch, mijn vader zei: ‘Hoezo vegetarisch, we zitten toch in het veevoer?’ Na mijn uitleg kreeg ik verrassend genoeg de ruimte. ‘Probeer het maar’, zei vader mij. Ideeën de ruimte geven is wat ik daarom nu ook probeer te doen. Je moet niet sceptisch zijn, je moet met een goed plan komen en ruimdenkend zijn.’

Het rechte eind

Inmiddels ziet de wereld er drastisch anders uit voor vleesvervangers. De volgende fase is producten ontwikkelen die niet meer op vlees hoeven te lijken en in de eindfase zouden we allemaal producten van lokale ingrediënten eten. Als pionier in de plantbased markt is Henk behalve innovatief ook heel optimistisch. Lachend stelt hij: ‘Ik geef het niet op, ik ga ervoor. Ik denk dat het belangrijk is om aan je dromen vast te houden. Je moet het volhouden en kunnen financieren, dan maak je het waar.’

Bitter(zoet)

Onder andere zijn optimisme maakt dat Henk negatieve ervaringen snel kan vergeven en vergeten. ‘Het gaat bijna automatisch voor mij. Da’s wel super relaxed. Want als je negatieve ervaringen vasthoudt in je leven, heb je de kans dat je bitter wordt.’ Natuurlijk heeft ook Henk als persoon en als ondernemer zijn obstakels: ‘Het inleven in het leven van iemand anders vind ik moeilijk. Mensen kunnen angsten of belemmeringen bij zich hebben, waar ik mij geen moment druk om maak. In deze mensen moet ik mij dan kunnen verplaatsen, dat vind ik lastig. Ik roep ook hulp van anderen in om mensen beter in te schatten.’

‘Van alles ’n bietje’

Inmiddels is er een vierkoppige vijfde generatie bij het familiebedrijf Schouten. Als je Henk vraagt wat hij van zijn kinderen verwacht, antwoordt hij: ‘Dat ze het met veel liefde doen. Liefde naar het personeel, naar klanten en naar elkaar. Ook verwacht ik dat ze innovatief blijven, hard werken en betrokken zijn bij wat er gebeurt. En dat zijn ze al.’ Het innoveren wat veelvuldig terugkomt, hoort bij je karakter denkt hij. En de kunst zit hem in overal een beetje vanaf weten. ‘In principe is niets nieuw. Een innovatie is een combinatie van bestaande dingen. Alles wat ooit unieke kennis was, wordt algemene kennis. Je moet zorgen dat je steeds voorop blijft lopen, nieuwe klanten zoekt en nieuwe mogelijkheden. Het is belangrijk om verschillende terreinen te betreden. Dat wat je weet van brood, kun je toepassen op vleesvervangers.’

Geld en geluk

Dan schiet hij in de lach, wanneer hij zich desgevraagd realiseert dat hij er financieel gezien misschien niet altijd het maximale uithaalt. ‘Onze visie is dat we ons willen richten op private label. Wij zijn sterk in productontwikkeling. Wij leveren de kennis en de producten, maar onze naam staat niet voorop. Dat hoeft van mij ook niet. Wij willen met elkaar de kost verdienen, samen iets goeds doen voor de wereld en wij hebben nog steeds ons eigen familiebedrijf. Dat geeft toch hét geluk!’

TEKST MARTE SCHUURMANS
FOTOGRAFIE KEES BENNEMA