'Voor de sector Transport en Logistiek is 2009 het jaar van de waarheid', zegt Paul Wassing van TLN Zuid-Nederland. Terwijl buiten de vrachtwagens van DB Schenker één voor één de parkeerplaats opzoeken, starten de debaters binnen een discussie over nieuwe kansen, teruglopende winsten, het behouden en werven van personeel en het imago van de branche.

Aan tafel nemen plaats: de lokale politiek in de persoon van wethouder van Economische Zaken, Werkgelegenheid en Ondernemerszaken Joost Möller, belangenbehartiger van de sector Paul Wassing (TLN), van VTL opleidingen en trainingcentrum Marco Dijkhuizen, namens het servicepunt Transport en Logistiek werkzaam voor het UWV WERKbedrijf: Jeannet van der Laan en de transporteurs: Raoul de Bont (Swaans Transport), Wil Versteijnen (Gebr. Versteijnen Group of Companies), Florent Claassen (F. Claassen) en gastheer Pierre van Diesen van DB Schenker. De transport en logistiek branche in Tilburg onderscheidt zich van andere regio’s zoals Roosendaal en Moerdijk door het soort bedrijven dat er gevestigd is. Wil Versteijnen legt uit: 'Klasse 4 en 5 vind je hier niet. De chemische bedrijven en vuiloverslag zitten in Moerdijk. Tilburg heeft een unieke ligging ten opzichte van het Europese netwerk en de bedrijventerreinen zijn goed bereikbaar.'

                

Vooruit kijken
De debaters lijken niet gebukt te gaan onder de huidige economische situatie. Ze kijken liever vooruit. Een dag na het debat meldt TLN in haar Conjunctuur Bericht ook dat een groot aantal transporteurs en –managers vindt dat er niet al te negatief bericht moet worden als het om de huidige economische situatie binnen transport en logistiek gaat. Toch is de bedrijvigheid in het vierde kwartaal van 2008 erg afgenomen. Sommigen spreken zelfs van een halvering van het vervoeraanbod. Een kwart van alle transport- en logistieke bedrijven had in het laatste kwartaal van 2008 een overschot aan personeel en 30% een overschot aan materieel. Hierdoor staan de vrachtprijzen onder druk. En dat merken ze bij DB Schenker ook. Van Diesen vertelt dat een aantal van zijn klanten een flinke tariefsverlaging eist. Gelukkig heeft het bedrijf een sterke moeder in Deutsche Bahn (DB) dus ze verwachten deze crisis wel uit te zingen. Ook Paul Wassing heeft te maken met verlagingen. Florent Claassen: 'De volumeterugval valt mee, maar de klappen komen nog als de bouwsector na de zomer een terugval krijgt.'

Hotspot onder druk?
Eén van de kwesties waar de debaters over discussiëren is de positie van de regio Midden-Brabant. Anderhalf jaar geleden bestempelde het Brabants Dagblad Tilburg nog als dé logistieke hotspot van Nederland. Maar is dit inmiddels achterhaald? Hoe aantrekkelijk is deze regio nog? Gespreksleider Kees Rennen vraagt hoe en waar de ambitie van de sector om logistieke hotspot te blijven, onder druk staat. Volgens Joost Möller staat de regio wat Tilburg betreft helemaal niet onder druk. Er komen juist nieuwe ondernemers naar de stad toe. Hij somt op: 'Bedrijventerrein Vossenberg-West II zal 100% logistiek worden, terwijl dit oorspronkelijk niet zo bedoeld was. Ook zijn we bezig met de ontwikkeling van een truckcenter waar we Tilburg echt mee op de kaart zetten. Langs de A58 moet een plaats komen waar chauffeurs veilig kunnen overnachten. We zijn hierover in overleg met het Rijk.Verder is het de intentie dat over een paar jaar de gehele Tangent in 2x2 rijstroken is uitgevoerd. Met Het Rijk zijn we in gesprek om de A58 eerder dan zoals gepland voor 2018 te verdubbelen.'

          

Investeren in opleidingen
Maar wat betekent het voor de al gevestigde bedrijven als Vossenberg-West II veel nieuwelingen aantrekt? Volgens Florent Claassen kan dit juist versterkend werken. 'Zij nemen nieuwe klanten mee en dat biedt ons ook kansen.' Wil Versteijnen bevestigt: 'Er komen steeds meer EDC-functies (Europese Distributie Centra) naar Tilburg zoals Epson. Zij kozen voor Tilburg vanwege de gunstige ligging en bereikbaarheid per binnenvaart, spoor en weg.' Ook Pierre van Diesen is niet bang voor concurrentie van Vossenberg. '90% van onze klanten zit buiten de regio', zegt hij. Jeannet van der Laan merkt op dat deze toestroom van bedrijven de druk op de arbeidsmarkt zal verhogen ook al zijn er nu minder vacatures. Maar volgens Wil Versteijnen zal de branche over één of twee jaar zitten te springen om mensen. 'Dus we moeten als regio investeren in opleidingen', zegt hij. Marco Dijkhuizen bevestigt: 'Dat is inderdaad een enorme kans, maar we moeten wel de handen ineen slaan.' Paul Wassing: 'We moeten ontslagen voorkomen, ook al is er nu teveel personeel. Probeer hen in samenwerking met de sociale partners toch te behouden voor je bedrijf, want straks heb je ze weer nodig.' Hiervoor zijn verschillende regelingen mogelijk. De tijd-voor-tijd regeling bijvoorbeeld. En als werklozen nu opgeleid of omgeschoold worden alvast stage lopen, dan zijn er als de markt weer aantrekt ingewerkte mensen. Florent Claassen: 'Want zodra het economisch beter gaat, merken wij dat als eerste.' Toch is de landelijke regeling werktijdverkorting in Tilburg niet populair. Joost Möller: 'In alle sectoren in heel Tilburg is er slechts voor 86 mensen werktijdverkorting aangevraagd.'

Korter werken
Een andere actuele ontwikkeling is de Europese Richtlijn Vakbekwaamheid die op 1 maart 2009 van kracht wordt. Marco Dijkhuizen: “Bedrijven tonen de afgelopen
maanden meer interesse in opleidingen, wellicht onder druk van de economische situatie en doordat deze richtlijn vervroegd in gaat. Deze stelt extra eisen aan de basiskwalificatie voor aankomende beroepschauffeurs en verplicht actieve bus- en vrachtautochauffeurs om nascholing te volgen. Chauffeurs kunnen hun vakbekwaamheid (wat nu het chauffeursdiploma is) alleen behouden als zij gedurende vijf jaar 35 uur nascholing volgen. Wij zijn als organisatie druk in gesprek met de bedrijven om dit vorm te geven. En het is een goede ontwikkeling dat bedrijven echt bereid zijn hierin te investeren.' Het vervroegd invoeren biedt bedrijven het voordeel dat ze werknemers waarvoor ze te weinig uren hebben, nu op cursus kunnen sturen. Raoul de Bont: 'Ja, ook wij zijn daar nu actief mee bezig zodat we in kunnen spelen op de ontwikkelingen in de branche de komende jaren.' Ook het aantal uren dat chauffeurs mogen werken, zal beperkt worden. Florent Claassen: 'We hebben nu rond de 4000 duizend chauffeurs in deze regio, maar als zij allemaal minder gaan werken dan de 50 of 60 uur die ze nu werken, dan zou het mij niets verbazen als we over twee jaar al 10.000 chauffeurs nodig hebben.' De debaters dragen verschillende oplossingen aan die de werkweek van chauffeurs kunnen verkorten. Wil Versteijnen: 'Meerdere chauffeurs per wagen.' Pierre van Diesen: 'Het wisselen van truckers op parkeerplaatsen.' Chauffeurs rijden nu vaak in één dag niet verder dan Lyon omdat ze op een bepaald moment lang rust moeten nemen. Marco Dijkhuizen: 'Een samenwerking met partners rond Lyon zou dan erg handig zijn, doen jullie dat al?' Paul Wassing: 'Op zich is dat een optie, maar er spelen veel aspecten mee zoals: wat als iemand veel te laat is, hoe zit het met de veiligheid en wat te doen met schade?' Florent Claassen: 'Samenwerken gebeurt vooral met partners in de regio, dit is makkelijk omdat de lijntjes kort zijn en we elkaar ook meer ontmoeten dan collega’s van buiten.'

Vrouwen op de truck
Alle ondernemers zien de noodzaak om ondanks het huidige overschot nieuwe mensen te werven voor de branche. Volgens Paul Wassing biedt het inkorten van de werkweek van chauffeurs nieuwe kansen. 'De jeugd hecht veel waarde aan een goede balans tussen werk en privé en daar sluit de kortere werkweek perfect op aan.' Joost Möller is het daarmee eens en voegt toe: 'De uitdaging zit ook in het aantrekken van vrouwen.' Zij zouden bijvoorbeeld in het weekend kunnen rijden als hun man thuis is om op de kinderen te passen. Wil Versteijnen: 'Inderdaad, maar dan moet parttime werken normaler worden in onze branche. Over deeltijd wordt echt nooit gesproken.' En dat terwijl de vervoerders echt blij zijn met iedereen die drie dagen wil komen werken. Marco Dijkhuizen wijst zijn gespreksgenoten erop dat dit kostentechnisch wel ingepast moet kunnen worden. 'Twee keer 30 uur is bijvoorbeeld qua scholingsinvestering duurder dan één keer 60 uur.' De ondernemers beseffen ook dat chauffeurs die een hypotheek hebben afgesloten op basis van hun 60-urige werkweek niet in één keer minder kunnen gaan werken. Raoul de Bont: 'We moeten de tijd nu benutten om chauffeurs langzaam te laten wennen aan een werkweek van 48 uur.' Jeannet van der Laan ziet ook mogelijkheden bij mensen die nu helemaal niet werken. 'Op het moment dat het economisch slecht gaat en een gezin niet meer rond kan komen van één salaris, willen meer mensen aan het werk. Daar moeten wij als sector op inspelen.'

Een ontwikkeling
Waar de ondernemers allemaal ook mee te maken gaan krijgen, is de pensioenhausse die eraan komt. Pierre van Diesen: 'Over vijf jaar gaan er heel veel chauffeurs met pensioen, dat is ook een grote zorg van ons.'

Een imagoprobleem
De transport en logistiek branche kampt nog altijd met een imagoprobleem. Nieuwe mensen werven, lukt alleen als hier iets aan gedaan wordt. De lonen verhogen zou hiervoor een manier zijn. Wil Versteijnen: 'Het tussen haakjes simpele werk wordt te slecht beloond. De lonen in de bouw zijn beter en bovendien ligt het aantal vakantiedagen daar veel hoger.' De hoeveelheid ‘simpel’ werk is een stuk minder dan pakweg 20 jaar geleden, er zijn steeds meer hoogopgeleide mensen nodig in de logistiek. 'Logistiek is allang niet meer alleen het verschuiven van dozen in een stoffig magazijn', zegt Paul Wassing. Toch zullen dit soort functies, ondanks de verdergaande automatisering, blijven bestaan. Pierre van Diesen: 'En dat laden en lossen, valt niet sexy te maken.' Jeannet van der Laan vertelt dat er hard gewerkt wordt aan de imagoverbetering. 'Op 19 april organiseert het Servicepunt Transport en Logistiek in samenwerking met het onderwijs en de bedrijven en haar partners de dag van de logistiek. Ik wil bedrijven oproepen om stageplaatsen te bieden. In samenwerking met het Servicepunt kunnen die gevuld worden door mensen die via het Servicepunt een opleiding volgen met behoud van uitkering.' Paul Wassing roemt de samenwerking tussen bedrijfsleven, opleidingsinstanties en overheid in Midden- Brabant. 'Zo’n goede samenwerking zie ik nergens anders.' Er zijn ook bedrijven die een eigen opleiding gestart zijn. Wil Versteijnen: 'Wij hebben steeds meer 17-jarigen die we een logistiek-brede opleiding bieden. Maar niet alle bedrijven zijn daar groot genoeg voor, er moet dus samengewerkt worden. Wij zijn onze opleiding gestart op het moment dat we heel veel mensen nodig hadden.'

Conclusies
Aan het einde van dit debat kan geconcludeerd worden dat de branche vooral bezig is met vooruit kijken, naar de situatie na de crisis. Het imago zal verbeterd moeten worden, zodat er nieuwe mensen aan de slag willen in transport- en logistieke functies. Wil Versteijnen vat het debat dan ook als volgt samen: 'Het motto is: op de winkel passen op de korte termijn en nu al nadenken over de lange termijn. De crisis is nog niet ten einde, maar wij als regio Tilburg hebben er nog niet zoveel van meegekregen als andere regio’s en provincies zoals bijvoorbeeld Zuid-Limburg.' De bodem van het economische dal is misschien al bereikt en over een aantal jaar zal de sector T&L in deze regio van 7000 medewerkers nu groeien tot misschien wel 10.000 of 12.000 medewerkers over tien jaar. Wethouder Möller prijst het bedrijfsleven in de regio Midden-Brabant. Hun daadkrachtig optreden is volgens hem de reden dat deze crisis minder ernstig is dan ‘ie in eerste instantie leek. 'De onderkant van de huizenmarkt trekt al aan en ook het consumentenvertrouwen in de VS stijgt weer. We zijn het dal volgens mij al aardig door. Het bijzondere van deze crisis is dat bedrijven al vroeg gereageerd hebben en het aantal medewerkers terugbrachten voor de vraaguitval. Het werkloosheidscijfer in Tilburg staat in schril contrast met dat in Eindhoven, bij ons daalt dat cijfer.'